Kuptimi Themelore i Informatikes
Informatika eshte diciplina me e re shkencore qe mirret me perpunimin automatik te informatave.
Fjala Informatik rrjell prej dyfjaleve frenge L'INFORMATION dhe L'AUTOMATIK qe dmth perpunim automatik i informatave.
Me perpunimin automatik te informatave kuptohet:
-MBLEDHJA
-PERPUNIMI
-RUAJTJA
-SHFRITEZIMI
-TRANSMETIMI I TYRE
Rreth Kompjuteri Personal
Kompjuteri i pare personal IBM (personal computer ose PC) eshte paraqitur ne vitin 1981. Ne momentin e paraqitjes IBM PCka qene vetem nje nga shume mikrokompjuteret qe ishin paraqitur ne treg dhe kane perfunduar pa sukses pershkake te mundesive kufizuse te tyre. 20 vitet e fundit PC mbajne vendin e pare ne treg dhe behet standart Arsyet jane
1.Kompjuteri PC eshte standart dhe ka arhitekture te hapur
2.Eshte mire i dokumentuar she ka mundesi te madhe per shtime
3.Eshte i lire,i thjeshte dhe dimensione te vogla
Kompjuteri personal bne pjese ne grupin e mikrokompjuterave dhe jane te gjenerates se kater
Ndarja e Kompjutereve
Ndarja e Kompjutereve behet ne dy menyra ne baze te KAPACITETIT dhe MIKROPROCESORIT
a)Ne bazë të KAPACITETIT:
1.Komjuter AFARIST
2.Kompjuter PERSONAL
3.Kompjuter SHTEPIAK
Në bazë te MIKROPROCESORIT:
-286 (Posedon mikroprocesor 80286)
-386 (Posedon mikroprocesor 80386)
-486 (Posedon mikroprocesor 80486)
-586 (Posedon mikroprocesor 80586)
Kompjuteri 586 njihet si Pentium
Fjalori i Informatikës
Analog
Proces i cili vazhdon me një ritëm të pandryshuar. E kundërta e analogut është digitali.
ASCII
Shkurtesë për American Standard Code Information Interchange. Është një tabelë me 7 bit.
Basic
Beginners All purpose Symbolic Instruction Code. Gjuhë programuese me qëllim të përvetsimit të programit të zhvilluar në vitet 1963-65 në një kolegj të SHBA-së.
BPS
Bits pro Second BPS. Kjo është shkurtesë për matjen e transfermit të shenimeve në sekondë.
Binar
Dual, në dy pjesë apo dy vlersime rrjedh nga gjuha angleze Binary.
Bit
Vlera e kësaj mund të jetë 0 apo 1. Binary Digit.
Boot
Startimi i kompjuterit. Programi i parë i cili startohet nga ROM`i (Read Only Memory).
Byte
Njësi matëse për memorje. Një byte (lexo: bajt) i ka 8 bit.
C, C++
C është një gjuhë programuese e cila është e zhvilluar në vitin 1973 për sistemin punues “UNIX”. Kjo gjuhë programuese është zhvilluar në vitin 1986 dhe merr emrin C+. Dhe më vonë merr emrin C++, ku ka ndryshime në përpunimin e objekteve.
CAD
Computer Aided Design. Program për konstuktimin dhe vizatimin e projekteve teknike. CAD të njohura momentalisht janë: CATIA (IBM), AutoCAD (Autodesk) si dhe e specializuar për vizatime teknike në 3D është Pro Enginner (PTC).
CAE
Computer Aided Engineering. Program për planifikimin dhe projektimin e projekteve inxhinjerike.
CAM
Computer Aider Manufacturing. Finalizimi i produkteve me ndihmen e makinave si psh. CNC (Computer Numerical Control)
CAP
Computer Aided Planing. Planifikimi dhe përgaditja e përpunimit apo projektit.
CASE
Computer Aided software Engineering. Përmbanë një sasi të veprimeve siç janë: përpunimi i programeve, përkthimi i tyre, editorët etj.
CAQ
Computer Aided Quality Control. Metoda për kontrollimin e qualiteteve të produkteve përmes kompjuterit.
CD-ROM
Computer Disk-Read Only Memory. Bartësi memorizues optik. Këtu nuk mundemi të i regjistrojm shenimet tona.
Chip
E ndërtuar nga siliciumi dhe është element gjysmë përçues.
CNC
Computer Numerical Control. Dirigjimi i makinave psh. në industrinë mekanike.
Cod
Një lloj çelsi, me të cilin bëhet e pamundur hapja psh. e programeve nga personat e pa autorizuar.
Computer
Emri internacional për kompjuterët personal. Rrejdh nga flaja Computare që do të thotë Llogaritje.
CPU
Computer Procesor Unit. Ky është një procesor kryesor i cili dirigjon gjithë kompjuterin.
Cursor
Treguesi i pozitës së shkrimit. Paraqitja e tij në monitor tregon vendim e veprimit.
DOS
Disk Operating System. Sistemi punes prej të cilit startohet (booting) kompjuteri dhe programet tjera.
Dual
Sistemi binar
Digital
Digi-Gishti. Diçka që mund të numërohet, psh. numra dhe shënime që sistemi kompjuterik mund t`i llogaritë.
Disketa
Memorizuesi ekstern. Floppy Disk
Electronic Mail- E-mail
Transferimi i informatave përmes shtegtimit elektronik.
Floppy disk
Lexon-disketa.
Formatim
Urdhër me të cilin mund të formatohet disketa apo H-disku, pra me ketë urdhër fshihet disketa apo hard disku.
Gateway
Lloj kompjuteri (Server-Hyrje) i cili mundëson hyrjen në bashkësin e sistemeve kompjuterike të lidhur në rrjetin kompjuterik psh. LAN Local Area Network
Gbyte
1 Gigabyte=1073741824 Byt, kjo është njësi për matjen e memorjes kompjuterike.
Hard Disc H-Disc
Disku i cili ndodhet në njësin qendrore kompjuterike ku deponohen programet.
Hardware
Komponentet fizike si psh. Printeri, Monitori, Tastatura etj.
Hidden Files
Përmbajtjet e fshehura të datave.
Http
Hyper Text Transfer Protocol. Protocol me të cilin mundësohet bartja e informacioneve në internet.
ID
Identification-Njohja apo identifikimi
Input
Hyrja e informatave
ISDN
Integrated Service Digital Network, rrjetë komunikimi e ndërtuar mbi principin e transferimit digital të informatave.
Kb
1Kilobyt = 1024 Byt, njësi matëse e memorjes kompjuterike.
Keyboard
Fjalë anglezë që do të thotë Tastaturë.
LAN
Local Area Network, rrjeta kompjuterike e kufizuar vetëm në një lokal.
LCD
Liquid Crystal Display. Monitor i cili bëhet me tekniken e perpunimit të kristaleve.
Mailbox
Arka postale elektronike.
Mbyte
1 Mbyte = 1048576 Byt, njësi matëse e memorjes kompjuterike
Menu
Përmbajta e urdhërave, e cila zakonisht gjendet në anën e majt lartë programeve.
Maus
Mini elektronik, me të cilin mundet të levizni kursorin në monitor.
Mikroprocessor
Është një Chip elektonik i cili ka funksionin kryesor në sistemet kompjuterike.
MODEM
MO-Modulator, DEM-Demodulator. Ky mundëson komunikimin nëpërmes dy kompjuterave.
Network software
Program me të cilin mundesohet punimi në rrjetë kompjuterike
Output
Dalje e shënimeve nga sistemi kompjuterik, këtu bënë pjesë edhe Printeri apo Monitori.
OS/2
Sistem punes si psh. Windows, i cili është zhvilluar nga firma amerikane IBM.
Pentium
Një lloj procesori i firmës Intel. Llojet: Pentium III, IV, Celereon etj.
Pixel
Picture Element. Elementi më i vogel i cili prezentohet psh. në Monitor apo Priter.
PostScript
Gjuhë programuese e cila dirigjon printerin.
Printer
Shtypësi
RAM
Random Access Memory. Është memorja në të cilan shkruhen dhe lexohen programet. (ROM-memorja vetëm për lexim).
ROM
Read Only Memory. Memorje në të cilën mundësohet vetëm leximi i programeve.
Scanner
Periferi e sistemit kompjuterik, me të cilin mundësohet kopjimi i dokumenteve në monitor pastaj ku mundet të bëhet përpunimi.
Server
Kompjuteri kryesor në një rrjetë, prej të cilit psh. mundësohet ndrrimi i pasëordit.
software
Programe kompjuterike të cilat mund të jenë të shkruara në shumë gjuhë të ndryshme programuese si psh. Pascal, C++ etj
Streamer
Periferi e kompjuterit në të cilin mundësohet sigurimi i shenimeve në një shirit memorizues.
TCP/IP
Transmision Control Protocol/ Internet Protocol. Protokolli i kontrollimit kur komunikohet përmes internetit.
Unix
Sistem punues i cili është zhvilluar në SHBA.
Utility
Programe për shërbime të ndryshme
VGA
recipe Graphics Array.
WAN
Wide Area Network, rrjeta e cila mundëson komunikimin në një hapësirë të gjërë psh. nëpër qytete. Është e kundërta e LAN`it.
Word
Program për përpunimin e teksteve e cila zhvillohet nga firma e njohur Microsoft
Informatika eshte diciplina me e re shkencore qe mirret me perpunimin automatik te informatave.
Fjala Informatik rrjell prej dyfjaleve frenge L'INFORMATION dhe L'AUTOMATIK qe dmth perpunim automatik i informatave.
Me perpunimin automatik te informatave kuptohet:
-MBLEDHJA
-PERPUNIMI
-RUAJTJA
-SHFRITEZIMI
-TRANSMETIMI I TYRE
Rreth Kompjuteri Personal
Kompjuteri i pare personal IBM (personal computer ose PC) eshte paraqitur ne vitin 1981. Ne momentin e paraqitjes IBM PCka qene vetem nje nga shume mikrokompjuteret qe ishin paraqitur ne treg dhe kane perfunduar pa sukses pershkake te mundesive kufizuse te tyre. 20 vitet e fundit PC mbajne vendin e pare ne treg dhe behet standart Arsyet jane
1.Kompjuteri PC eshte standart dhe ka arhitekture te hapur
2.Eshte mire i dokumentuar she ka mundesi te madhe per shtime
3.Eshte i lire,i thjeshte dhe dimensione te vogla
Kompjuteri personal bne pjese ne grupin e mikrokompjuterave dhe jane te gjenerates se kater
Ndarja e Kompjutereve
Ndarja e Kompjutereve behet ne dy menyra ne baze te KAPACITETIT dhe MIKROPROCESORIT
a)Ne bazë të KAPACITETIT:
1.Komjuter AFARIST
2.Kompjuter PERSONAL
3.Kompjuter SHTEPIAK
Në bazë te MIKROPROCESORIT:
-286 (Posedon mikroprocesor 80286)
-386 (Posedon mikroprocesor 80386)
-486 (Posedon mikroprocesor 80486)
-586 (Posedon mikroprocesor 80586)
Kompjuteri 586 njihet si Pentium
Fjalori i Informatikës
Analog
Proces i cili vazhdon me një ritëm të pandryshuar. E kundërta e analogut është digitali.
ASCII
Shkurtesë për American Standard Code Information Interchange. Është një tabelë me 7 bit.
Basic
Beginners All purpose Symbolic Instruction Code. Gjuhë programuese me qëllim të përvetsimit të programit të zhvilluar në vitet 1963-65 në një kolegj të SHBA-së.
BPS
Bits pro Second BPS. Kjo është shkurtesë për matjen e transfermit të shenimeve në sekondë.
Binar
Dual, në dy pjesë apo dy vlersime rrjedh nga gjuha angleze Binary.
Bit
Vlera e kësaj mund të jetë 0 apo 1. Binary Digit.
Boot
Startimi i kompjuterit. Programi i parë i cili startohet nga ROM`i (Read Only Memory).
Byte
Njësi matëse për memorje. Një byte (lexo: bajt) i ka 8 bit.
C, C++
C është një gjuhë programuese e cila është e zhvilluar në vitin 1973 për sistemin punues “UNIX”. Kjo gjuhë programuese është zhvilluar në vitin 1986 dhe merr emrin C+. Dhe më vonë merr emrin C++, ku ka ndryshime në përpunimin e objekteve.
CAD
Computer Aided Design. Program për konstuktimin dhe vizatimin e projekteve teknike. CAD të njohura momentalisht janë: CATIA (IBM), AutoCAD (Autodesk) si dhe e specializuar për vizatime teknike në 3D është Pro Enginner (PTC).
CAE
Computer Aided Engineering. Program për planifikimin dhe projektimin e projekteve inxhinjerike.
CAM
Computer Aider Manufacturing. Finalizimi i produkteve me ndihmen e makinave si psh. CNC (Computer Numerical Control)
CAP
Computer Aided Planing. Planifikimi dhe përgaditja e përpunimit apo projektit.
CASE
Computer Aided software Engineering. Përmbanë një sasi të veprimeve siç janë: përpunimi i programeve, përkthimi i tyre, editorët etj.
CAQ
Computer Aided Quality Control. Metoda për kontrollimin e qualiteteve të produkteve përmes kompjuterit.
CD-ROM
Computer Disk-Read Only Memory. Bartësi memorizues optik. Këtu nuk mundemi të i regjistrojm shenimet tona.
Chip
E ndërtuar nga siliciumi dhe është element gjysmë përçues.
CNC
Computer Numerical Control. Dirigjimi i makinave psh. në industrinë mekanike.
Cod
Një lloj çelsi, me të cilin bëhet e pamundur hapja psh. e programeve nga personat e pa autorizuar.
Computer
Emri internacional për kompjuterët personal. Rrejdh nga flaja Computare që do të thotë Llogaritje.
CPU
Computer Procesor Unit. Ky është një procesor kryesor i cili dirigjon gjithë kompjuterin.
Cursor
Treguesi i pozitës së shkrimit. Paraqitja e tij në monitor tregon vendim e veprimit.
DOS
Disk Operating System. Sistemi punes prej të cilit startohet (booting) kompjuteri dhe programet tjera.
Dual
Sistemi binar
Digital
Digi-Gishti. Diçka që mund të numërohet, psh. numra dhe shënime që sistemi kompjuterik mund t`i llogaritë.
Disketa
Memorizuesi ekstern. Floppy Disk
Electronic Mail- E-mail
Transferimi i informatave përmes shtegtimit elektronik.
Floppy disk
Lexon-disketa.
Formatim
Urdhër me të cilin mund të formatohet disketa apo H-disku, pra me ketë urdhër fshihet disketa apo hard disku.
Gateway
Lloj kompjuteri (Server-Hyrje) i cili mundëson hyrjen në bashkësin e sistemeve kompjuterike të lidhur në rrjetin kompjuterik psh. LAN Local Area Network
Gbyte
1 Gigabyte=1073741824 Byt, kjo është njësi për matjen e memorjes kompjuterike.
Hard Disc H-Disc
Disku i cili ndodhet në njësin qendrore kompjuterike ku deponohen programet.
Hardware
Komponentet fizike si psh. Printeri, Monitori, Tastatura etj.
Hidden Files
Përmbajtjet e fshehura të datave.
Http
Hyper Text Transfer Protocol. Protocol me të cilin mundësohet bartja e informacioneve në internet.
ID
Identification-Njohja apo identifikimi
Input
Hyrja e informatave
ISDN
Integrated Service Digital Network, rrjetë komunikimi e ndërtuar mbi principin e transferimit digital të informatave.
Kb
1Kilobyt = 1024 Byt, njësi matëse e memorjes kompjuterike.
Keyboard
Fjalë anglezë që do të thotë Tastaturë.
LAN
Local Area Network, rrjeta kompjuterike e kufizuar vetëm në një lokal.
LCD
Liquid Crystal Display. Monitor i cili bëhet me tekniken e perpunimit të kristaleve.
Mailbox
Arka postale elektronike.
Mbyte
1 Mbyte = 1048576 Byt, njësi matëse e memorjes kompjuterike
Menu
Përmbajta e urdhërave, e cila zakonisht gjendet në anën e majt lartë programeve.
Maus
Mini elektronik, me të cilin mundet të levizni kursorin në monitor.
Mikroprocessor
Është një Chip elektonik i cili ka funksionin kryesor në sistemet kompjuterike.
MODEM
MO-Modulator, DEM-Demodulator. Ky mundëson komunikimin nëpërmes dy kompjuterave.
Network software
Program me të cilin mundesohet punimi në rrjetë kompjuterike
Output
Dalje e shënimeve nga sistemi kompjuterik, këtu bënë pjesë edhe Printeri apo Monitori.
OS/2
Sistem punes si psh. Windows, i cili është zhvilluar nga firma amerikane IBM.
Pentium
Një lloj procesori i firmës Intel. Llojet: Pentium III, IV, Celereon etj.
Pixel
Picture Element. Elementi më i vogel i cili prezentohet psh. në Monitor apo Priter.
PostScript
Gjuhë programuese e cila dirigjon printerin.
Printer
Shtypësi
RAM
Random Access Memory. Është memorja në të cilan shkruhen dhe lexohen programet. (ROM-memorja vetëm për lexim).
ROM
Read Only Memory. Memorje në të cilën mundësohet vetëm leximi i programeve.
Scanner
Periferi e sistemit kompjuterik, me të cilin mundësohet kopjimi i dokumenteve në monitor pastaj ku mundet të bëhet përpunimi.
Server
Kompjuteri kryesor në një rrjetë, prej të cilit psh. mundësohet ndrrimi i pasëordit.
software
Programe kompjuterike të cilat mund të jenë të shkruara në shumë gjuhë të ndryshme programuese si psh. Pascal, C++ etj
Streamer
Periferi e kompjuterit në të cilin mundësohet sigurimi i shenimeve në një shirit memorizues.
TCP/IP
Transmision Control Protocol/ Internet Protocol. Protokolli i kontrollimit kur komunikohet përmes internetit.
Unix
Sistem punues i cili është zhvilluar në SHBA.
Utility
Programe për shërbime të ndryshme
VGA
recipe Graphics Array.
WAN
Wide Area Network, rrjeta e cila mundëson komunikimin në një hapësirë të gjërë psh. nëpër qytete. Është e kundërta e LAN`it.
Word
Program për përpunimin e teksteve e cila zhvillohet nga firma e njohur Microsoft
